Πριν από την επίθεση του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία, η ανάκαμψη της Ευρώπης από τη ζημιά που προκάλεσε η πανδημία COVID-19 εδραιωνόταν. Αλλά τώρα οι ευρωπαίοι πολιτικοί έχουν ακριβώς μηδενικό έλεγχο για το αν θα συνεχιστεί η ανάκαμψη των οικονομιών τους.
Η οικονομία της Ευρώπης βρίσκεται σε καλή κατάσταση μεταξύ ύφεσης και ανάπτυξης. Η κόψη του μαχαιριού είναι αιχμηρή επειδή οι ευρωπαίοι πολιτικοί έχουν ακριβώς μηδενικό έλεγχο στο αποτέλεσμα.
Πριν από την επίθεση του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία, η ανάκαμψη της Ευρώπης από τη ζημιά που προκάλεσε η πανδημία COVID-19 εδραιωνόταν. Η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε τον Ιανουάριο και το λιανικό εμπόριο ανέκαμψε. Το οικονομικό κλίμα βελτιώθηκε το πρώτο εξάμηνο του Φεβρουαρίου, ξεπερνώντας τα προ πανδημίας επίπεδα. Στη συνέχεια, όμως, ο πόλεμος έπληξε την εμπιστοσύνη των καταναλωτών ενισχύοντας την αβεβαιότητα και αυξάνοντας τις τιμές της ενέργειας και των εμπορευμάτων. Στα μέσα Μαρτίου, ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο από την έναρξη της πανδημίας.
Μέχρι στιγμής, ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν μόνο μια ήπια μείωση της ζήτησης και περιορισμένες διαταραχές στην προσφορά. Δεν σηματοδοτούν τίποτα που να μοιάζει εξ αποστάσεως με την κατάρρευση της δραστηριότητας που συνόδευε τα lockdown πανδημίας 2020-21. Η εβδομαδιαία παρακολούθηση της οικονομικής δραστηριότητας του ΟΟΣΑ, η οποία χρησιμοποιεί δεδομένα μηχανικής μάθησης και Google Trends για να συναγάγει τις αλλαγές σε πραγματικό χρόνο, δείχνει ομοίως μόνο μια ήπια επιβράδυνση. Οι εισπράξεις από τα ταμεία είναι σταθερές. Οι εισπράξεις από το εστιατόριο είναι σταθερές. Τα δεδομένα από την υπηρεσία πλοήγησης TomTom δεν υποδηλώνουν μεγάλη μείωση στη δραστηριότητα που σχετίζεται με την κινητικότητα.
Ως απάντηση στον πόλεμο και το ενεργειακό σοκ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, κατάλληλα, υποβάθμισε την πρόβλεψή της για την ανάπτυξη της ευρωζώνης το 2022 από 4,3% σε κάπου στο εύρος 2,3% έως 3,7%, ανάλογα με το τι συμβαίνει στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Ωστόσο, ακόμη και το «σοβαρό σενάριο» της για διαρκή υψηλές τιμές ενέργειας εξακολουθεί να αναμένει ανάπτυξη πάνω από την τάση το 2022.
Η πιο δαπανηρή ενέργεια θα είναι αναμφίβολα τροχοπέδη στην ανάπτυξη. Αλλά εάν το ρωσικό αέριο συνεχίσει να ρέει, οι υψηλότερες τιμές δεν θα παραμείνουν σε ύφεση. Αναπόφευκτα, τα κέρδη θα συμπιεστούν από ακριβότερες εισροές. Ακόμα κι έτσι, οι ευρωπαίοι παραγωγοί μπορούν να λάβουν μέτρα για να εξοικονομήσουν τη χρήση ενέργειας και να διατηρήσουν τους τροχούς να γυρίζουν.
Αλλά η χρήση λιγότερου αερίου είναι ένα πράγμα. Η χρήση κανενός είναι εντελώς άλλο. Στο τελευταίο σενάριο, τα εργοστάσια που κινούνται με φυσικό αέριο δεν θα κάνουν οικονομία. θα κλείσουν. Με την πάροδο του χρόνου, το φυσικό αέριο των ΗΠΑ μπορεί να αντικατασταθεί. Ωστόσο, η Γερμανία δεν έχει τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου και θα χρειαστεί το υπόλοιπο του 2022 για να εγκαταστήσει τον πρώτο της πλωτό τερματικό σταθμό LNG – ένα μετατρεπόμενο supertanker – ακόμα κι αν όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο. Στο μεταξύ, η γερμανική κατανάλωση φυσικού αερίου θα μειωθεί κατά 30-40%. Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι οι νομισματικές και δημοσιονομικές αρχές ανταποκρίνονται σθεναρά για να αποτρέψουν δευτερογενείς επιπτώσεις στον επιχειρηματικό κύκλο, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει τη γερμανική ανάπτυξη το 2022 από 1,8%, την πιο πρόσφατη πρόβλεψη του Γερμανικού Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων, σε αρνητική, ύφεση.
Και εδώ παίζει ρόλο η έλλειψη ελέγχου της Ευρώπης. Η αναστολή των προμηθειών φυσικού αερίου εξαρτάται αποκλειστικά από τον Πούτιν, ο οποίος θα μπορούσε να αποφασίσει να τερματίσει τις αποστολές ως αντίποινα κατά των δυτικών κυρώσεων. Μπορεί να χρειάζεται τα έσοδα, αλλά αυτή δεν θα ήταν η πρώτη φορά που ο θυμός και η υπερηφάνεια υπερίσχυαν με την οικονομική λογική. Εάν η Δύση κάνει πληρωμές όχι στην Gazprombank αλλά σε μεσεγγυητικούς λογαριασμούς, ο Πούτιν θα χάσει το τελευταίο του κίνητρο να διατηρήσει τη ροή του φυσικού αερίου. Γνωρίζει ότι αυτοί οι λογαριασμοί θα χρησιμοποιηθούν τελικά για τη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας αντί για την αναπλήρωση των ρωσικών κρατικών ταμείων.
Πάνω απ ‘όλα, εάν ο Πούτιν επιτρέψει στον στρατό του να συνεχίσει να διαπράττει θηριωδίες εναντίον Ουκρανών αμάχων, οι πολίτες της Δυτικής Ευρώπης και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα ενωθούν εναντίον του. Δεδομένης της ιστορίας της χώρας τους, οι Γερμανοί δεν θα μπορούν να καθίσουν αναπαυτικά, σε σπίτια που θερμαίνονται με ρωσικό αέριο, μπροστά σε αυτήν την τερατώδη συμπεριφορά. Εάν ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς δεν ηγηθεί, τότε και άλλα μέλη του συνασπισμού του, όπως η υπουργός Άμυνας Κριστίν Λάμπρεχτ, σχεδόν σίγουρα θα παρέμβουν. Και κάποια στιγμή, ο γερμανικός λαός θα παρασύρει και τον Σολτς μαζί του. Το αν θα γίνει αυτό εξαρτάται από τα επόμενα βήματα του Πούτιν.
Είναι εύκολο για έναν Αμερικανό, που θερμαίνεται με φυσικό αέριο από το Τέξας και τις Ντακότα, να πει ότι η Ευρώπη πρέπει να αντέξει μια ύφεση για να αυξήσει την πίεση στον Πούτιν. Αλλά εάν η κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν και το Κογκρέσο των ΗΠΑ πιστεύουν ότι είναι κρίσιμο να εντείνουν την πίεση στη Ρωσία, τότε μπορούν να το κάνουν να αξίζει τον κόπο της Ευρώπης.
Η Ευρώπη θα πρωτοστατήσει στη μεταπολεμική ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Τα logistics είναι ευκολότερα. Η Ουκρανία βρίσκεται στη γειτονιά της Ευρώπης, όπως μας υπενθυμίζει ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelensky. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να αναπτύξει τα ταμεία συνοχής της, τα διευρωπαϊκά έργα μεταφορών και άλλα έργα υποδομής, καθώς και την κοινή ενεργειακή πολιτική, ακόμη και χωρίς –ή κατά προτίμηση πριν– την αποδοχή της Ουκρανίας.
Αλλά εάν η Ευρώπη είναι το λογικό μέρος για να κάνει τη δουλειά και να διαχειριστεί τη βοήθεια, τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να παράσχουν το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης, πέρα από αυτό το τμήμα που χρηματοδοτείται από μεσεγγυητικούς λογαριασμούς και άλλα εξωτερικά περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας. Αυτή θα είναι μια κατάλληλη ανθρωπιστική χειρονομία μόλις τελειώσει ο πόλεμος. Αλλά μια δέσμευση των ΗΠΑ τώρα να αποζημιώσουν την Ευρώπη για τα βήματα που πρέπει να λάβει, ξεκινώντας με την απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, είναι επίσης ένας τρόπος να τις παρακινήσει να συμβάλει στην πρόωρη λήξη του πολέμου.
