Η «λευκότητα», η χαμηλή δέσμευση των νέων και ο χλιαρός φιλοευρωπαϊσμός σε ορισμένα κράτη κινδυνεύουν να διαβρώσουν τις ιδρυτικές αξίες του μπλοκ, λένε οι ειδικοί
Τα μοτίβα ψηφοφορίας και τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων από το περασμένο έτος υποδηλώνουν ότι η ΕΕ οδεύει προς μια πιο εθνικιστική, κλειστή και ξενοφοβική κατανόηση της «ευρωπαϊκότητας» που θα μπορούσε τελικά να αμφισβητήσει το ευρωπαϊκό εγχείρημα, σύμφωνα με μια σημαντική έκθεση.
Η έκθεση, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) και του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Ιδρύματος (ECF), εντοπίζει τρία βασικά «τυφλά σημεία» σε ολόκληρο το μπλοκ και υποστηρίζει ότι η τομή τους κινδυνεύει να διαβρώσει ή να αλλάξει ριζικά το αίσθημα της ΕΕ.
Η έκθεση, που κοινοποιήθηκε αποκλειστικά στον Guardian, υποστηρίζει ότι η προφανής «λευκότητα» της πολιτικής της ΕΕ, η χαμηλή εμπλοκή των νέων και ο περιορισμένος φιλοευρωπαϊσμός στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη θα μπορούσαν να διαμορφώσουν ένα ευρωπαϊκό αίσθημα σε αντίθεση με τις αρχικές βασικές αξίες του μπλοκ.
«Ο Μάριο Ντράγκι κυριάρχησε στη συζήτηση στις Βρυξέλλες εστιάζοντας το μυαλό στην ανάγκη αναζωογόνησης της οικονομίας του μπλοκ, η οποία χάνει το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα», δήλωσε ο Pawel Zerka, συντάκτης της έκθεσης και ανώτερος συνεργάτης της ECFR.
«Αλλά αν η οικονομία είναι η κινητήρια δύναμη της ΕΕ, τότε το «ευρωπαϊκό συναίσθημα» θα πρέπει να θεωρείται ως το καύσιμο της. Και αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή με το ευρωπαϊκό αίσθημα απαιτεί επείγουσα προσοχή – διαφορετικά κινδυνεύουμε να ξεμείνουμε από καύσιμα ή να τρέξουμε με βρώμικα καύσιμα».
Ο Zerka ορίζει το «ευρωπαϊκό συναίσθημα» ως την αίσθηση του να ανήκεις σε έναν κοινό χώρο, να μοιράζεσαι ένα κοινό μέλλον και να προσυπογράφεις κοινές αξίες τις οποίες προσδιορίζει ως οικουμενικότητα, ισότητα και κοσμικότητα – και υποστηρίζει ότι αυτές αμφισβητούνται όλο και περισσότερο.
Παρά τον ένα χρόνο πολέμων και εκλογών, η έκθεση – βασισμένη σε ανάλυση δεδομένων και έρευνα κοινωνικών και πολιτικών επιστημόνων σε όλη την Ευρώπη, και η τρίτη του είδους της – ανέφερε ότι οι δημοσκοπήσεις έδειξαν σταθερά ότι μεγάλος αριθμός πολιτών σχεδόν σε κάθε κράτος μέλος της ΕΕ συνεχίζει να εμπιστεύεται την μπλοκ, είναι αισιόδοξοι για το μέλλον του και αισθάνονται δεμένοι μαζί του.
Ανέφερε ότι το ισχυρό ευρωπαϊκό αίσθημα αποδεικνύεται επίσης από τη συγκριτικά υψηλή συμμετοχή 51% στις φετινές εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των 27 εθνικών κυβερνήσεων παραμένει φιλοευρωπαϊκή σε προοπτικές και πολιτικές.
Ωστόσο, ανέφερε ότι αυξανόμενοι αριθμοί αισθάνονται «αποκλεισμένοι», «απογοητευμένοι» ή «αδιάφοροι» για την ΕΕ, ιδίως έγχρωμοι και μουσουλμάνοι, άνθρωποι στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και νέοι ψηφοφόροι που αισθάνονται, αντίστοιχα, ότι είναι «πολύ λευκοί». », «υπερβολικά δυτικό» ή «πολύ εκρηκτικό».
Οι έγχρωμοι Ευρωπαίοι έχουν εκτεθεί σε ένα τεράστιο κύμα ξενοφοβικών αφηγήσεων από την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, αναφέρει η έκθεση, με τους μουσουλμάνους να νιώθουν συχνά αποξενωμένοι από την υποστήριξη πολλών κυβερνήσεων προς το Ισραήλ.
Η πρώτη θέση των ακροδεξιών κομμάτων στις ευρωπαϊκές εκλογές στη Γαλλία, την Ιταλία, το Βέλγιο, την Αυστρία και την Ουγγαρία, και οι ισχυρές επιδόσεις στην Ολλανδία και τη Γερμανία, είχαν επίσης τροφοδοτήσει μια απότομη αύξηση του αντιμεταναστευτικού λόγου.
Η έκθεση αναφέρεται στη συζήτηση στη Γερμανία για ένα ακροδεξιό σχέδιο απέλασης αιτούντων άσυλο και Γερμανών πολιτών ξένης καταγωγής, τη χρήση αντιμουσουλμανικών τροπαίων από άτομα όπως το AfD και η ιταλική Λέγκα και τη σταδιακή ενσωμάτωση μιας «ξενοφοβικής κοσμοθεωρίας».
Σημείωσε επίσης την «περιορισμένη ποικιλομορφία εντός των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων», επισημαίνοντας ότι μόλις το 3% των ευρωβουλευτών είναι από φυλετικές και εθνοτικές μειονότητες, έναντι 10% στον πληθυσμό της ΕΕ, και ότι πολλές χώρες απέτυχαν να υποβάλουν υποψηφίους που δεν ήταν λευκοί.
«Η «λευκότητα» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ξεχωρίζει ενάντια στα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα ποδοσφαίρου, τους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες ή τον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision» – παρά τις αντιδράσεις της ακροδεξιάς κατά, για παράδειγμα, της τραγουδίστριας Aya Nakamura, έγραψε ο Zerka.
Ο χλιαρός φιλοευρωπαϊσμός στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη ήταν επίσης μια αυξανόμενη ανησυχία, ανέφερε η έκθεση, με τη συμμετοχή των ψηφοφόρων στις ευρωπαϊκές εκλογές κάτω από το 40% σε επτά από τις 11 χώρες της περιοχής να αντικατοπτρίζει έναν ψυχρό ενθουσιασμό.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι ορισμένοι από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη είναι απογοητευμένοι με τα πραγματικά οφέλη της ένταξης στην ΕΕ, ενώ τα εκλογικά αποτελέσματα σε χώρες όπως η Σλοβακία, η Τσεχία και η Κροατία έδειξαν αυξανόμενη ομαλοποίηση του ευρωσκεπτικισμού.
Ομοίως, αν και οι έρευνες δείχνουν σταθερά ότι οι νεότεροι ψηφοφόροι είναι πιο φιλοευρωπαϊκοί και ανεκτικοί από τις παλαιότερες γενιές, οι νέοι έδειξαν περιορισμένο ενδιαφέρον για τις ευρωπαϊκές εκλογές και, όταν ψήφιζαν, συχνά το έκαναν για τη ριζοσπαστική δεξιά ή αριστερά.
Το AfD ήρθε πολύ δεύτερο μεταξύ των νεαρών Γερμανών ψηφοφόρων στις φετινές ευρωπαϊκές εκλογές, ενώ στην Πολωνία η ριζοσπαστική δεξιά Συνομοσπονδία κέρδισε την ψήφο των νέων με περίπου 30%, και στη Γαλλία, το ένα τρίτο των νέων ψήφισε υπέρ του Εθνικού Ράλι (RN).
Ο Zerka πρότεινε ότι αυτό αντικατοπτρίζει την αίσθηση ότι δεν εκπροσωπούνται από καθιερωμένες πολιτικές δυνάμεις, οι οποίες συχνά θεωρούνται «μπουμέρ» κόμματα, και προειδοποίησε ότι ένα αίσθημα «αφωνίας» κινδυνεύει να απεμπλακούν ή ακόμα και να απορρίψουν τους νέους από την ΕΕ.
Η έκθεση, με τίτλο Welcome to Barbieland – ένα νεύμα στην ανακάλυψη της Barbie ότι το σπίτι της δεν είναι η ουτοπία που νόμιζε ότι ήταν – κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η απειλή για το ευρωπαϊκό εγχείρημα ήταν μια ολίσθηση προς μια «εθνοτική» κατανόηση της ευρωπαϊκότητας στην οποία η ξενοφοβία, ήδη δημοφιλές σε πολλές πρωτεύουσες, ανθίζει ανεξέλεγκτα στη «γλώσσα, τις πολιτικές και τις προοπτικές της πολιτικής της ΕΕ».
Ο Ζέρκα είπε ότι για να αντιμετωπίσουν την πρόκληση, τα κόμματα πρέπει να διαφοροποιήσουν επειγόντως τη βάση ψηφοφορίας και τα μέλη τους. Οι χώρες θα μπορούσαν να ακολουθήσουν την Αυστρία, το Βέλγιο και τη Γερμανία μειώνοντας την ηλικία ψήφου και οι πολιτικοί πρέπει να συζητήσουν πολύ περισσότερα με τους νέους.
Οι φιλοευρωπαίοι πολιτικοί πρέπει «να αντισταθούν στον πειρασμό να παραμείνουν σιωπηλοί στη … μετανάστευση και διαφορετικότητα για βραχυπρόθεσμο εκλογικό κέρδος», να επικαλέσουν την ξενοφοβία και να εξηγήσουν στους ψηφοφόρους ότι ορισμένες συμπεριφορές μπορεί να υπονομεύσουν την κοινωνική ειρήνη σε διαφορετικές κοινωνίες.
Και η ταυτότητα του πολίτη της ΕΕ πρέπει να ενισχυθεί εξηγώντας την ΕΕ ως «δύναμη για θετική αλλαγή», ανταποκρινόμενη σε ζητήματα όπως η οικονομία, η ασφάλεια και η κλιματική αλλαγή, αλλά και οι ανησυχίες σχετικά με τη μετανάστευση, υποστήριξε ο Zerka.
Εάν ένας αυξανόμενος αριθμός Ευρωπαίων καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ΕΕ ούτε τους εκπροσωπεί ούτε αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες και τις αξίες τους, το αίσθημα της ΕΕ θα μπορούσε να καταρρεύσει εντελώς, προειδοποίησε. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να «ανθίσει – αλλά σε μια κλειστή, ξενοφοβική μορφή».
