Στην Μαρία Σμιλίδου
Με βάση τις δράσεις του Δρ. Κυριάκου Κενεβέζου ο οποίος έχει διατελέσει Πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ελλάδα καθώς και Υπουργός Παιδείας στην Κύπρο, συζητήσαμε ανάμεσα στα άλλα για την πορεία του νέου Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη, το Κυπριακό, όπως και την ψήφιση του Νομοσχεδίου για τα Μη κρατικά Πανεπιστήμια στην Ελλάδα με βάση το Κυπριακό μοντέλο.
Ποια η αξιολόγηση σας για τη μέχρι τώρα πορεία της κυβέρνησης του Νίκου Χριστοδουλίδη;
Συμπληρώθηκε ήδη ένας χρόνος από την εκλογή του Νίκου Χριστοδουλίδη και μάλλον είναι αρκετός για να δώσει το πρώτο αποτύπωμα της διακυβέρνησης. Θεωρώ όμως ορθότερο να αναμένουμε τις εξελίξεις στο Κυπριακό και έπειτα θα μπορούμε πιο αξιόπιστα να εκφράσουμε την άποψή μας. Προφανώς και έχω εκτίμηση για τη μέχρι σήμερα επίδοση αλλά ας περιμένουμε και τις εξελίξεις στο πιο σημαντικό θέμα που μας αφορά. Σε κάθε περίπτωση αυτό που αφουγκράζομαι είναι μάλλον το ίδιο με τη πλειοψηφία των πολιτών. Επί του παρόντος επιτρέψτε μου να αναμένω και τα του Κυπριακού.
Επίσκεψη της νέας απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα και στην Αθήνα με αντίστοιχες συναντήσεις με Πρωθυπουργό και Υπουργό Εξωτερικών. Θα είχε ενδιαφέρον κάποιο σχόλιο σας, όπως και πως κρίνετε την εμπλοκή της Ελλάδας ευρύτερα;
Είναι πολύ κρίσιμο να ακούνε οι τρίτοι ακριβώς την ίδια επιχειρηματολογία και από τις δύο κυβερνήσεις. Ήτοι Κυπριακή και Ελληνική. Χωρίς αυξομειώσεις της έντασης και χωρίς δεύτερες ή τρίτες ερμηνείες. Και χωρίς να δίνεται άθελα μας το δικαίωμα να υπάρχει ένας «κακός» και ένας «καλός» στην παρέα. Το Κυπριακό είναι κατεξοχήν εθνικό ζήτημα και ως τέτοιο αποτελεί πάντα τη κορωνίδα των εκκρεμοτήτων μας μέχρι την απελευθέρωση και επανένωση. Κατανοώ, και μπορώ να ερμηνεύσω τη γενικότερη κόπωση που εκδηλώνεται κατά καιρούς λόγω της συμπλήρωσης των ήδη 50 ετών του ζητήματος, αλλά το πλέον σημαντικό είναι να κατανοήσουν οι πάντες ότι δεν λύνεις ένα πρόβλημα δημιουργώντας ένα νέο πρόβλημα, το οποίο ίσως να είναι περισσότερο επικίνδυνο και από το υφιστάμενο. Παράλληλα πρέπει να τονίσουμε ότι τυχόν νέα κρίση στην Κύπρο δεν θα φέρει σε δύσκολη θέση μόνο την Κύπρο και τους Έλληνες της Κύπρου, αλλά τον Ελληνισμό ευρύτερα. Μια τυχόν ασταθής, άδικη και ασαφής λύση στο Κυπριακό θα δημιουργήσει νέα και μη αναστρέψιμα δεδομένα για τον απανταχού Ελληνισμό.
Οι δηλώσεις του Νίκου Χριστοδουλίδη μετά τις συναντήσεις του με την απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα μάλλον είχαν αισιόδοξη νότα αφού εξέφρασε ικανοποίηση για το περιεχόμενο αυτής. Εσείς συμμερίζεστε αυτή την τυχόν αισιοδοξία;
Κατανοώ απολύτως την ανάγκη και τη στρατηγική της συνεχούς επιβεβαίωσης και επικαιροποίησης της θέσης μας για έναρξη συνομιλιών, όμως θα τολμούσα, με κάθε σεβασμό, να σημειώσω ότι το πιο κρίσιμο δεν είναι αυτό, αλλά η εμπέδωση και η ανάδειξη προς τους τρίτους, και άμεσα εμπλεκομένους ότι ο λόγος μη άρσης των δεδομένων και αδιέξοδου είναι η στάση της τουρκικής πλευράς. Αν μπορούσε κανείς να δει τα δεδομένα ενώπιον μας σήμερα είναι: η θέση της Τουρκίας για λύση δύο κρατών και η θέση της της δικής μας πλευράς για συνέχιση συνομιλιών στη βάση της διζωνικής ομοσπονδίας και του πλαισίου Γκουτέρες όπως προέκυψε στον τελευταίο κύκλο συνομιλιών.
Πόσο και πως μπορεί να είναι κανείς αισιόδοξος με αυτά τα δύο δεδομένα ενώπιον του;
Προφανώς η καλή διάθεσή μας δεν αρκεί. Χρειάζεται αποσαφήνιση του ρόλου εκάστου. Αν εισέλθουμε σε συνομιλίες με αυτά τα δεδομένα, δεν έχω καμία αμφιβολία ότι η τουρκική πλευρά θα εμμένει στη θέση δύο κρατών τόσο, όσο τη κρίσιμη στιγμή να κάνει μια δήθεν κίνηση υποχώρησης και τότε όλα τα βλέμματα θα στραφούν πάνω μας ζητώντας υποχωρήσεις στο σύνολο των πτυχών που παραμένουν σε πλαίσιο διαφωνίας.
Πρώην Υπουργός Παιδείας στην Κύπρο, εννέα συναπτά έτη ο Πρέσβης της Κύπρου στην Αθήνα, παλαιότερα και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου της Κυπριακής Δημοκρατίας, ποια η άποψή σας για τη νέα πρωτοβουλία σχετικά με το Κυπριακό όπως εκδηλώνεται τελευταία;
Η προσδοκία και ο στόχος δεν πρέπει να είναι η έναρξη των συνομιλιών αλλά η κατάληξη σε δίκαιη, ασφαλή και σταθερή συμφωνία. Συμπληρώνονται φέτος 50 χρόνια εισβολής και κατοχής της μισής μας πατρίδας και οι συνέπειες είναι ακόμη ζωντανές και ορατές. Μπορεί ο χρόνος να διαμορφώνει νέα δεδομένα όμως αυτό δεν δύναται και δεν επιτρέπεται να αποτελεί επιχείρημα για την από μέρους μας αποδοχή τετελεσμένων, ήτοι προνοιών σε τυχόν συμφωνία μέσω των οποίων θα νομιμοποιούνται τα εγκλήματα πολέμου με την υπογραφή μας, και παράλληλα θα παραμένουν εκκρεμότητες οι οποίες θα θέτουν την επόμενη μέρα σε καθεστώς ανασφάλειας και αμφιβολίας, το δε μέλλον του λαού επισφαλές. Προφανώς και παρακολουθώ τις εξελίξεις, καθώς και τις όποιες πρωτοβουλίες αναπτύσσονται από μέρους της δικής μας πλευράς, και από πλευράς Ηνωμένων Εθνών με στόχο την άρση του αδιεξόδου. Αν βέβαια με το ερώτημά σας υπαινίσσεστε αν πιστεύω ότι μπορεί να προκύψει συμφωνία με βάση τα σημερινά δεδομένα η απάντηση δεν είναι μονοδιάστατη. Ασφαλώς και μπορεί να υπάρξει συμφωνία, το ζητούμενο είναι τι συμφωνία θα προκύψει. Αν για παράδειγμα η δική μας πλευρά δεχόταν τις απαράδεκτες αξιώσεις και θέσεις της τουρκικής πλευράς θα υπήρχε συμφωνία. Αν για παράδειγμα η Τουρκική πλευρά κατανοούσε επιτέλους ότι οφείλει να προχωρήσει στην άρση των συνεπειών της εισβολής, στην αποκατάσταση του δικαίου και τη κατάληξη σε συμφωνία που θα διασφαλίζει τα προφανή, όπως αποχώρηση στρατευμάτων, απουσία εγγυήσεων, αποχώρηση εποίκων, επιστροφή προσφύγων, τότε ναι θα είχαμε συμφωνία και λύση. Ασφαλώς και δεν είναι απλό να καταλήξουμε, όμως αυτό δεν μπορεί να αποτελεί το επιχείρημα για πρόσθετες και καταστροφικές υποχωρήσεις ώστε να πειστεί η Τουρκία. Σε κάθε περίπτωση και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες εμείς έχουμε ευθύνη και υποχρέωση να μη σταματήσουμε ποτέ να ορίζουμε και να διεκδικούμε έναρξη συνομιλιών με περιεχόμενο και στόχο την απελευθέρωση και επανένωση.
Με την εμπειρία του πρώην Υπουργού Παιδείας καθώς και περγαμηνές άνθησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη θητεία σας ποια η θέση και οι σκέψεις σας για αυτήν την εξέλιξη στην Ελλάδα;
Η επένδυση στην ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση δύναται να αποτελέσει κρίσιμη μονάδα μέτρησης, εάν και εφόσον επιτευχθεί με όρους και χαρακτηριστικά ισορροπίας, σεβασμού, παράλληλης ενίσχυσης και επένδυσης στη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αυτό το μοντέλο θα υπηρετήσουν και θα στηρίξουν στη πορεία όλες οι κοινωνικές ομάδες, έστω και αν φαινομενικά θα συνεχίσουν σειρά αντιδράσεων. Αν όμως υπάρξει επένδυση χωρίς παράλληλη στήριξη των δημοσίων πανεπιστημίων τότε το οικοδόμημα δεν θα είναι ασφαλές. Αν η Κύπρος μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα, σημειώνω ότι η ανάπτυξη των ιδιωτικών πανεπιστημίων δεν οδήγησε στην υποβάθμιση, αλλά αντίθετα στην περαιτέρω πρόοδο και άνθηση της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Δεν μου αρέσει να υιοθετώ τη θεωρία της παραπομπής στο κυπριακό μοντέλο γιατί δημιουργείται κλίμα διαχωρισμού και αυτό το απεχθάνομαι. Πάντως, σημειώνω ότι το συγκεκριμένο μοντέλο, επί του παρόντος, πάει πολύ καλά στην Κύπρο. Απαιτείται όμως συνέχεια φροντίδα και επικαιροποίηση του προσφερόμενου «προϊόντος». Καλή η επένδυση, αλλά χωρίς ποιότητα θα έρθει μια μέρα η κατάρρευση και αυτό πρέπει να είναι η πρώτη και τελευταία μας έγνοια.
Κύριε Κενεβέζο, σας ευχαριστώ πολύ για την ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Εγώ σας ευχαριστώ θερμά για τις καίριες ερωτήσεις σας!
Δρ Κυριάκος Κενεβέζος, τ. Πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας, π. Υπουργός Παιδείας
