Τις ημέρες μετά τις εκλογές οι εθνικές αρχές θα κοινοποιήσουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τα ονόματα των εκλεγέντων ευρωβουλευτών, αφού ελέγξουν ότι δεν υπάρχει ασυμβίβαστο ως προς τις εντολές και τα καθήκοντά τους.
Συγκρότηση των πολιτικών ομάδων
Οι διαπραγματεύσεις για τη συγκρότηση των πολιτικών ομάδων θα αρχίσουν μετά τις εκλογές και ενδέχεται να συνεχιστούν μέχρι την πρώτη σύνοδο ολομέλειας. Για να συσταθεί μια πολιτική ομάδα θα πρέπει να αποτελείται από τουλάχιστον 23 ευρωβουλευτές που θα έχουν εκλεγεί τουλάχιστον στο ένα τέταρτο των κρατών μελών – δηλαδή επτά χώρες. Για να αναγνωριστούν επίσημα από τις 16 Ιουλίου, ημερομηνία που το Κοινοβούλιο θα συγκροτηθεί σε σώμα, οι πολιτικές ομάδες πρέπει να κοινοποιήσουν στον/στην πρόεδρο τα ονόματά τους, την πολιτική τους διακήρυξη και τη σύνθεσή τους έως τις 15 Ιουλίου 2024 (άρθρο 33 του Κανονισμού του ΕΚ).
Συνεδρίαση της ολομέλειας για τη συγκρότηση σε σώμα στις 16‑19 Ιουλίου 2024
Η νέα κοινοβουλευτική περίοδος θα ξεκινήσει επίσημα την Τρίτη 16 Ιουλίου 2024. Την ημέρα εκείνη θα ξεκινήσει και η πρώτη σύνοδος της ολομέλειας του ΕΚ, προκειμένου οι νεοεκλεγέντες ευρωβουλευτές, που θα συνεδριάσουν στην έδρα του Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο έως την Παρασκευή 19 Ιουλίου, να εκλέξουν πρόεδρο, 14 αντιπροέδρους και πέντε κοσμήτορες.
Οι ευρωβουλευτές θα ψηφίσουν επίσης για την αριθμητική σύνθεση των μονίμων επιτροπών και υποεπιτροπών του Κοινοβουλίου, κηρύσσοντας έτσι την έναρξη της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου. Είναι πιθανό να ανακοινωθεί και η ονομαστική σύνθεση των επιτροπών.
Συνεδριάσεις των επιτροπών
Μετά την ολομέλεια για τη συγκρότηση του Κοινοβουλίου σε σώμα, θα συνεδριάσουν οι κοινοβουλευτικές επιτροπές για να εκλέξουν τα προεδρεία τους.
Εκλογή πρόεδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Η εκλογή προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα πραγματοποιηθεί μετά τη συγκρότηση του Κοινοβουλίου σε σώμα. Αυτό μπορεί να γίνει κατά την πρώτη σύνοδο της ολομέλειας μετά τις θερινές διακοπές (16‑19 Σεπτεμβρίου). Η τελική απόφαση για το ακριβές χρονοδιάγραμμα θα ληφθεί από την Διάσκεψη των Προέδρων (δηλ. τους επικεφαλής των πολιτικών ομάδων και τον/την πρόεδρο του ΕΚ) μετά τη συγκρότηση του νέου Κοινοβουλίου.
Σε προηγούμενες θητείες, όταν οι ευρωπαϊκές εκλογές διεξάγονταν τον Μάιο (όπως και το 2019) διοργανώνονταν δύο σύνοδοι ολομέλειας τον Ιούλιο, με την πρώτη να είναι αφιερωμένη στη συγκρότηση του νέου Κοινοβουλίου σε σώμα και την εκλογή του προεδρείου του, και η δεύτερη στην εκλογή προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Το άρθρο 14 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση προβλέπει ότι το ΕΚ «εκλέγει τον πρόεδρο της Επιτροπής». Στην πράξη, βάσει του άρθρου 124 του Κανονισμού, ο υποψήφιος ή η υποψήφια που προτείνεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο παρουσιάζει τις πολιτικές του/της θέσεις στο Κοινοβούλιο και ακολουθεί συζήτηση. Το Κοινοβούλιο εκλέγει τον/την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με πλειοψηφία των ευρωβουλευτών που το απαρτίζουν – δηλ. 361, σε σύνολο 720 ευρωβουλευτών. Η ψηφοφορία είναι μυστική.
Εάν ένας/μία υποψήφιος/α δεν συγκεντρώσει την απαιτούμενη πλειοψηφία, ο/η πρόεδρος του Κοινοβουλίου καλεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να υποβάλει νέα υποψηφιότητα εντός ενός μηνός, σύμφωνα με την ίδια διαδικασία.
Ακροάσεις με τους ορισθέντες επιτρόπους
Σύμφωνα με τις ισχύουσες διαδικασίες, από κοινού με τον/την (νεοεκλεγέντα/νεοεκλεγείσα) πρόεδρο της Επιτροπής, το Συμβούλιο προτείνει τους ορισθέντες/ορισθείσες επιτρόπους. Ο/η πρόεδρος της Επιτροπής αναθέτει σε κάθε υποψήφιο/α επίτροπο χαρτοφυλάκιο για έναν συγκεκριμένο τομέα πολιτικής. Οι αρμόδιες επιτροπές του ΕΚ αξιολογούν κάθε έναν/μία από τους/τις ορισθέντες/ορισθείσες επιτρόπους, πριν από την ψηφοφορία στην ολομέλεια για την έγκριση του Σώματος στο σύνολό του.
Εξέταση των δηλώσεων συμφερόντων από την Επιτροπή Νομικών Θεμάτων
Η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων εξετάζει ενδελεχώς τη δήλωση οικονομικών συμφερόντων των ορισθέντων/ορισθεισών επιτρόπων (πριν από τις ακροάσεις τους στις αντίστοιχες επιτροπές) προκειμένου να αξιολογήσει την ακρίβεια και την πληρότητα του περιεχομένου τους, καθώς και πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων.
Εάν η Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων έχει αμφιβολίες, μπορεί να ζητήσει συμπληρωματικές πληροφορίες ή να καλέσει τον/την ορισθέντα/ορισθείσα επίτροπο σε συζήτηση. Μπορεί επίσης να εκδώσει συστάσεις για να διευθετηθεί μια περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων.
Πριν από τη διεξαγωγή των ακροάσεων με τις αρμόδιες επιτροπές, η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων πρέπει να επιβεβαιώσει εγγράφως ότι δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων. Εάν δεν βρεθεί λύση για μια συγκεκριμένη περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων, η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων διαπιστώνει ότι ο/η υποψήφιος/α επίτροπος δεν μπορεί να ασκήσει τα καθήκοντά του/της.
Γραπτή διαδικασία: ερωτήσεις των ευρωβουλευτών
Ο/η ορισθείς/ορισθείσα επίτροπος πρέπει να δώσει γραπτές απαντήσεις σε διάφορες ερωτήσεις, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων από τους ευρωβουλευτές των επιτροπών που είναι αρμόδιες για το χαρτοφυλάκιό του/της. Μια πρώτη δέσμη ερωτήσεων αφορά γενικές ικανότητές, την προσήλωσή του/της στην Ευρώπη και την προσωπική του/της ανεξαρτησία, τη διαχείριση του χαρτοφυλακίου του/της και τα σχέδιά του/της για συνεργασία με το Κοινοβούλιο. Οι ειδικές επιτροπές προετοιμάζουν σειρά ειδικών ερωτήσεων σχετικά με το χαρτοφυλάκιο.
Τα βιογραφικά σημειώματα των ορισθέντων/ορισθεισών επιτρόπων και οι απαντήσεις τους στις γραπτές ερωτήσεις δημοσιεύονται στον ιστότοπο του Κοινοβουλίου πριν από τις ακροάσεις.
Ακρόαση στην αρμόδια επιτροπή/στις αρμόδιες επιτροπές
Ο/η ορισθείς/ορισθείσα επίτροπος καλείται σε τρίωρη ακρόαση, η οποία μεταδίδεται ζωντανά, ενώπιον των επιτροπών του ΕΚ που είναι αρμόδιες για το αντίστοιχο χαρτοφυλάκιο. Ο/η υποψήφιος/α εκφωνεί εισηγητική ομιλία μέγιστης διάρκειας 15 λεπτών και στη συνέχεια απαντά σε ερωτήσεις των ευρωβουλευτών.
Αξιολόγηση μετά την ακρόαση στην επιτροπή
Η αρμόδια επιτροπή ή οι αρμόδιες επιτροπές πρέπει να ολοκληρώσουν την αξιολόγησή τους εντός 24 ωρών από την ακρόαση και πρέπει να συνεδριάσουν κεκλεισμένων των θυρών «το συντομότερο δυνατόν» για τον σκοπό αυτό. Η επιτροπή ή οι επιτροπές που είναι υπεύθυνες για την ακρόαση μπορούν επίσης να ζητήσουν να υποβληθούν γραπτώς περισσότερες πληροφορίες ή να οργανώσουν μια μικρότερης διάρκειας συμπληρωματική ακρόαση. Οι συντονιστές των πολιτικών ομάδων συντάσσουν επιστολή αξιολόγησης για κάθε υποψήφιο/α, στην οποία αναφέρεται αν διαθέτει τα κατάλληλα προσόντα τόσο για να γίνει «μέλος του Σώματος» (δηλ. της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), όσο και για να εκτελέσει τα καθήκοντα που του/της έχουν ανατεθεί.
Η επιστολή αυτή διαβιβάζεται στη συνέχεια προς εξέταση στη Διάσκεψη των Προέδρων των Επιτροπών εντός 24 ωρών από την ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Εάν η Διάσκεψη των Προέδρων των Επιτροπών εγκρίνει την επιστολή, αυτή αποστέλλεται εμπιστευτικά στη Διάσκεψη των Προέδρων του ΕΚ. Χωριστή έκθεση αξιολόγησης για κάθε ορισθέντα/ορισθείσα επίτροπο αποστέλλεται στη Διάσκεψη των Προέδρων των Επιτροπών και στη Διάσκεψη των Προέδρων του ΕΚ, η οποία συντάσσει σχέδιο ψηφίσματος προς ψηφοφορία στην ολομέλεια.
Ολοκλήρωση της διαδικασίας ακρόασης
Η Διάσκεψη των Προέδρων κηρύσσει τη λήξη των ακροάσεων αφού αναλύσει τις επιστολές αξιολόγησης των αρμόδιων επιτροπών και τη σύσταση της Διάσκεψης των Προέδρων των Επιτροπών. Μόνο σε αυτό το σημείο μπορούν να δημοσιευθούν οι επιστολές αξιολόγησης και να διατυπωθούν παρατηρήσεις σχετικά με την αξιολόγηση.
Ψηφοφορία στην ολομέλεια για την ανάληψη καθηκόντων
Ο/η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής λαμβάνει υπόψη τα αποτελέσματα των ακροάσεων, καθώς και τις διαβουλεύσεις με τις πολιτικές ομάδες του Κοινοβουλίου. Στη συνέχεια, παρουσιάζει την ομάδα του/της και τις πολιτικές του/της προτεραιότητες σε σύνοδο της ολομέλειας. Μετά από συζήτηση, οι ευρωβουλευτές αποφασίζουν, με πλειοψηφία των ψηφισάντων, αν θα αναθέσουν στο νέο Σώμα των Επιτρόπων πενταετή θητεία.